Bureau Dupin: Een onderzoekscollectief van burgers gaat in samenwerking met justitie en politie een moord uit 2013 onderzoeken. „Ook al heb je als politie 60.000 mensen in dienst, de meeste kennis ligt in de samenleving.”, aldus initiatiefnemer Peter de Kock in het NRC:
Politie en het Openbaar Ministerie gaan nauw samenwerken met een onderzoekscollectief van burgers. Centraal in de eerste zaak van ‘Bureau Dupin’ staat een raadselachtigecold caseuit 2013, de onopgeloste moord op de 48-jarige Marja Nijholt.
„Zoals van de politie verwacht mag worden, willen wij altijd onze opsporing verbeteren”, zegt Stan Duijf, sectorhoofd van de dienst regionale informatie-organisatie van de politie-eenheid Oost-Brabant. Sinds dit voorjaar zijn de gesprekken gaande tussen het onderzoekscollectief Bureau Dupin, een burgerinitiatief van filmmaker, wetenschapper en oud-politieagent Peter de Kock.
Vanaf deze maandag zoekt het bureau – vernoemd naar C. Auguste Dupin, de amateurdetective uit korte verhalen van Edgar Allan Poe – de publiciteit. Door zelf onderzoek te doen en daarover podcasts te publiceren hoopt De Kock met hulp van het publiek de zaak op te lossen.
Het gaat niet alleen om het verzamelen van tips, zegt De Kock. Burgers worden ook betrokken bij de zaak. „Ook al heb je als politie 60.000 mensen in dienst, dan nog ligt de meeste kennis buiten die organisatie, in de samenleving.”
De samenwerking betekent concreet dat politie en het OM bereid zijn om informatie over het onderzoek te delen met Bureau Dupin. De Kock, ook hoofd van de afdeling Data Science in Crime and Safety bij de Jheronimus Academy of Data Science in Den Bosch, begon het onderzoek bij de nabestaanden van Marja Nijholt. Het OM en de politie deelden – nadat de nabestaanden daar toestemming voor hadden gegeven – hun contactgegevens met onderzoekers.
Ook andere informatieverzoeken zal justitie „welwillend” behandelen, zegt Walter Kupers, officier van justitie in Oost-Brabant. „De wet- en regelgeving over wat we mogen delen blijft natuurlijk hetzelfde. Maar in het oude denken zagen we vooral beren op de weg. We zeiden daarom vaak: dat kan niet, want dat is allemaal te spannend. Nu kijken we vooral naar wat wel kan of dat vragen zo gedraaid kunnen worden dat we wel informatie kunnen geven.”
Coldcasekalender
De moord op Marja Nijholt is één van de bijna 1.800onopgeloste cold cases in Nederland. Nijholt werd op nieuwjaarsdag van 2013 dood aangetroffen op de oprit van een woning in Oss. Ze was door messteken om het leven gekomen. In de uren voor haar dood klampte ze tijdens Oud en Nieuw bang en bezorgd veel mensen aan in de Brabantse stad. Ze was op zoek naar een hotel, en zei te vrezen voor haar leven.
Ondanks een veelbelovend begin en veel media-aandacht liep het onderzoek dood en sloot de politie medio 2014 de zaak.In 2019 stond de zaak voorop de coldcasekalender, waarmee de politie opnieuw aandacht vraagt voor niet-opgehelderde misdrijven. De kalender hangt ook in gevangenissen, tbs-klinieken en bij de reclassering. Het leverde geen bruikbare tips op.
Een voordeel is dat Bureau Dupin het onderzoek helemaal opnieuw doet, „ongehinderd door kennis”, zegt De Kock. En ze zijn daarbij niet beperkt in capaciteit, zoals de politie „per definitie” is. De onderzoekers van bureau Dupin hoeven geen nieuwe zaken te onderzoeken, maar kunnen zich volledig op één zaak storten. „Daarmee heb je een veel langere adem dan de politie ooit kan hebben.” Als inspiratie noemt De Kock het onderzoekscollectief Bellingcat, dat nauw samenwerkte met het OM in het onderzoek naar de crash van vlucht MH17.
Uit gesprekken met de nabestaanden, die straks als podcasts uitgezonden worden, ziet De Kock al aanknopingspunten. „Wat mij opvalt is dat veel van de nabestaanden een ander beeld hebben over wat er nu in de laatste dagen van het leven van Marja Nijholt is gebeurd. En daar komen al heel veel vragen uit naar boven.” Bijvoorbeeld over de vindplaats van de rolkoffer die ze de laatste dag met zich meedroeg. „Dat zou een interessante vraag kunnen zijn voor politie en justitie: wat weten jullie daarvan?”
De Kock heeft twee zorgen. Als te veel burgers meedoen, bestaat de kans dat bureau Dupin verdrinkt in de informatie.
„Het kan heel goed sterven in schoonheid en aan zijn eigen succes ten onder gaan.” Inde podcastsenop de websitewil hij die informatiestroom richting geven. „We zeggen niet meteen: meld je maar aan. We gaan in die online menigte gericht op zoek naar expertise, bijvoorbeeld naar mensen die veel weten van auto’s als we die kennis nodig hebben om het onderzoek verder te brengen.”
Ethische kant
Een ander punt zijn de ethische kaders van deelnemers. „In een politie-organisatie heeft iedereen min of meer dezelfde ethische en zeker dezelfde juridische grenzen. De angst die ik heb, is dat straks mensen zich ermee gaan bemoeien die er anders over nadenken. Dat zou voor mij de stopknop zijn. Die grenzen moeten wij als Bureau Dupin gaan bewaken.”
De Kock, aangesteld als ‘professor of practice’ bij de datawetenschappendependance van de universiteiten van Tilburg en Eindhoven in Den Bosch, wil met het onderzoekscollectief kijken hoe burgers kunnen helpen met politie-onderzoek. „We hadden dat kunnen vatten in een paper, of academisch kunnen onderzoeken. Maar we hebben besloten om te ontdekken door het te doen. Het zou mooi zijn om de cold case op te lossen, maar het doel is om te kijken of een andere samenwerking tussen burgers en politie meerwaarde heeft. Of dat het gierend uit de bocht loopt. Dat kan natuurlijk ook.”
Arnout de Vries, onderzoeker bij de Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) ziet dat burgers steeds vaker willen bijdragen aan politieonderzoek. “Soms is dat op initiatief van de politie zelf. Maar burgers zijn steeds vaker hoger opgeleid en goed genetwerkt en beginnen met behulp van internet ook vaak zelf een onderzoek.” ‘Politieparticipatie’ noemt hij die nieuwe trend.
De Vries werkt op het moment aan een handleiding voor burgers die zelf willen leren rechercheren. “Bij de politie leeft steeds meer het idee dat je de burgerkennis ook kan benutten, mits het in goede banen worden geleid. Daarom gaan we nu goed uitleggen wat je zelf goed kan doen en wat je echt aan de politie moet overlaten.” Het internet afspeuren op zoek naar clues kunnen burgers best zelf, zegt De Vries. “Maar aan spioneren, of een verhoor waarbij iemand misschien druk voelt om een bekentenis te laten afleggen moet je niet beginnen.”
De Vries heeft wel vertrouwen in de samenwerking met Bureau Dupin. “Hier is de politie vanaf het begin bij betrokken. En de oprichter, Peter de Kock, is een oud-politieman. Die weet waar hij aan begint.”
Op de website van de politie staat:
Het betrekken van burgers bij opsporing is geen nieuw geluid, een concrete samenwerking van politie en OM in Oost-Brabant met een onderzoeksgroep wél. Dat doen we omdat we geloven dat burgeropsporing toegevoegde waarde heeft en bijdraagt aan vernieuwing en verbetering van het opsporingsproces. Zeker omdat burgers met hun kijk op een (doodlopende) zaak juist een ander licht kunnen werpen en daarmee tot mogelijk verrassende inzichten kunnen komen. Daarom zijn dit voorjaar verkennende gesprekken gevoerd met professor De Kock.
Het collectief genaamd Bureau Dupin (www.bureaudupin.org) heeft zich intussen via open bronnen ingelezen in de cold case en via politie en justitie met nabestaanden van Marja Nijholt gesproken. Op dit moment kijken we samen welke informatie politie en OM verder nog kunnen delen. Dat wordt getoetst via de landelijke aanwijzing opsporingscommunicatie en wet- en regelgeving. Dit valt onder verantwoordelijkheid van de officier van justitie. Daarbij is privacy uiteraard een belangrijk element.
“Wij investeren graag in vernieuwing in onze opsporing en zien daarbij zeker potentie in de wijze waarop burgers naar een bepaalde zaak kunnen kijken”, zegt Stan Duijf, hoofd regionale informatieorganisatie van de politie Oost-Brabant. “En juist die kracht van een collectief als Bureau Dupin willen we inzetten. Soms moet je paden durven te bewandelen waarvan je tevoren niet weet hoe die exact gaan lopen. Dat maakt onze samenwerking zo waardevol, met respect voor ieders belangen vol inzetten op de kwaliteit van opsporing.”
Peter de Kock voegt daaraan toe: ”Voor élke organisatie geldt dat de meeste expertise zich buiten de organisatie bevindt. Met dit experiment willen we onderzoeken in hoeverre we de expertise van de maatschappij kunnen gebruiken bij een cold case onderzoek. Dat reikt verder dan mensen vragen naar tips over deze zaak, het gaat ook over het betrekken van burgers met een expertise die voor het onderzoek relevant is.”
Bekijk hier het item van NOS
COLD CASENIEUWJAARSMOORD
Gerelateerde berichten:
- Tunnelvisie bij burgers in opsporing
- Heel Holland spoort op
- FASTNL Hackathon: hulp van burgers en private partijen bij de opsporing
- Zorgen om buurtwachten en burgeropsporing: ?Voor eigen rechter spelen ligt op de loer?
- Doe-het-zelf burgeropsporing en politieparticipatie. Hoe reageert de politie?
Tagged with → Auguste Dupin • Bureau Dupin • burgeropsporing • cold case • Marja Nijholt • onderzoek • Peter de kock • stan duijf
